Salam gadrly diňleýjiler. Biz bugun hem siz bilen Orta Asiýada gadymda
masihyýlyk ygtykat bolonmy diýen soraga jogap tapmaga hereket edýas.”Mesih”
sözi arab dilinde “pata alan ”, “saýlanan”diyen mäniny berýar.Diýmek Isa
Mesih Hudaý tarapyndan aýratyn wezipe uçin saýlanan.Onuň işdeşleri hem
saýlanan bolýarlar.Şol ýerde unusimizi tariha garatsak.Tarihýy çaşmelerde 6-
7 asrlarda masihyýlyk duýdansyz peýda bolon.Ýone bu din başga dinler ýaly
güýçli bolman diyip ýazylan.Mesihyýlar hakynda gyzyk bir rowaýat saklanyp
galan.Wizntiýaly Feofanyň ýazyşy boýnça Orta Asiýada ýaşan turkler
maňlaýyna haç suradyny çyznlar.Bahram Çubin diyen otrýad eskerleriniň
maňlaýynda hem şonuň ýaly bellik bolon.Bu belgini olara eneleri ýaşlyk
wagtynda çyzyp goýanlar.Olaryň pikrinçe haç belgisi olory her hil
keselliklerden hemaýat eden.Eneler bolsa bu belgi çagalaryny her hil
belalardan kesseliklerden hemaýy edişine ynanlar.
Isanyň şägirdi Pawlus Parfiýanyň bir näçe şäherlerinde we Şol wagtda Rim
imperiýasy aşagynda bolan bir näçe şäherlerde mesihyý jemagatlary
döreten.Ynjylda bu jemagatlara ýazylan hatlar hem bar.
Resullerden Ýohanna gelen aýanlykda bolsa Isa Mesih Izmir şäherindaki
jemagata,Efes şäherindaki jemagata,Pergam şäherindaki jemagata,Tiýatira
şäherindaki jemagata,Sardiks şäherindaki jemagata,Filadelfiýa şäherindaki
jemagata,Loadikiýa şäherindaki jemagata aýdan gepleri bar.Ýohanna bu
aýanlygy Ynjylda ýazyp galdyran.Bu şäherler bolsa Parfiýa imperiýasynda
bolan.
Diymek Isanyň izdeşleri butin töwerakdaki dowletlere Onuň höşhabaryny
ýaýratan eken,dowletler arasyndaky yktysadyý we medeniyet aragatnaşyklar
bolsa bu höşhabarny Orta Asýä girip gelmagine sebäp bolan.Ýone namuçindir
bu hakda tarihda oran az ýazylan.Orta Asiýa haýsy dowletler bilen ykdysady
aragatnaşykda bolan bolsa şol dowletiň dini girip gelen.Orta Asiýa Hytaý
bilen aragatnaşygy täsirinde buddizm girip gelen bolsa,Gresiýa we Parfiýa
dowletleri bilen bolan aragatnaşykda elbettde başga ygtykadlar bilen bille
masihyý ygtykat hem girip geleni şübhesiz.
Eýamymyzyň 100 ýylarynda resullerden Pawlus wagyz eden mesihyýlyk 6-7
asrlara gelip biz ýokaryda aýdan derejede gowşaklaşan bolmagy mumkin. Çunki
Orta Asýada eneler öz çagalarynyň maňlaýyna haç suradyny çyzyp goýyşy Orta
Asiýada masihyýlyk bar bolanyňy bildirýar. Dowrler geçip başga dinleriň
täsirinde masihyýlyk ygykady gýüçsizlenen bolmagy mumkin. Bu mowzugy indiki
söhbetlerimizde ýenede dowam ettirýas. Höş sag-aman boluň!
