Mälim bolüşunça Orta Asiýada islam dininden oň öraň köp hudaýlara sejde
edilen. Zarduştiylyk iň meşhur bolan dinleriň biridi.Bu dinde halk otä
sejde eden diýen maglumatlar bar. Güşan pätyşalygy döwründe bolsa Orta
Asiýä buddizm dini girip gelen. Buddizm Hitaý bilen Orta Asiýanyň
ykdysadyý aragatnaşyklary täsiridi. Emma taryhyý esaslara görä Orta
Asiýada ýokarynda aýdyp geçen dinler bilen bir hatarda masihiý dini hem
bar bolan .Isa Mesih ýer ýüzüne ynsanietniň günasini özüne almak uçin
gelendi.Ol ýerde bar-ýogy 33 ýyl ömür gördi.Çunki Oňy ýahydiý ýaşululary
haça çüýlediler.Emma Mukaddes Kitabda ýazylyşy boýunça Ol uç günden soň
dirilen we 40 gün döwamynda şagirdleri bilen bille bolüp ahyrky güni Göge
Hudaýyň pätyşalygyna göterilen.Injyl, we Kuranda ýazylyşy boýunça Zaman
ahyrynda dünýany höküm etmäga we Özüne ynananlary alyp gitmäg uçin elbettde
gaýtyp gelýar.

Umuman Onuň haça çüýlenmagi eramyzdan ozol ýaşap geçen paýgemberlerimiz
tarapyndan öňünden habar berilendi. Biziň eramyz Onuň dünýa ineni bilen
başlanan.Isa uç ýyllyk hyzmaty dowamynda öraň köp ynsanlara Hudaý hakynda
tälim beren.Ol Özüne 12 şagird saýlap alan.Bu şagirdler Onuň işini Ol Göge
göterilenden soň hem dowam ettirmakleri gerekdi.Isanyň şägirdleri Onuň
işini dowam ettirdiler. Olar her tarapa gidip Hudaýyň höşhabaryny
ynsanlara wagz edip başladylar. Olaryň höşhabary şondan ybarat bolanynsanietiň günäsini öz boýnuna alan,oňa ynanlar bolsa günäleri uçin
bagyşlanýar.

Orta Asiýada Masihiýlik hem bolanynyňa anyk delillerimiz bar. Eramyzyň 60-
jy ýyllarynda Isanyň şagirdi resullerden Pawlus bir näçe memleketlerde
bolup ol ýerlerde Hudaýyň jemagatyny düzen. Meselen ol häzirki Turkiýanyň
bir näçe şaherlerinde bolup Ol ýerlerde masihiý jemagatlarny
düzen.Resullerden Pawlus Efes şaherinde Suriýanyň Antiohiýa şaherinde.
Selewkiýada,Laodikiýada,Izmirda,Asiýada,Makedoniýanyň Filipp we Weriýa
şaherinde, Gresiýanyň Afina şaherinde we Korinf şaherinde bolup ol ýerlerde
adamlarny Hudaýa alyp gelen.

Bu döwürde bolsa bu şaherleriň köpi Parfiýa imperiýasyna giran. Şübhesiz
Parfiýa we Baktriýa dowletleri gonyşy bolan. Baktriýa bolsa Gresiýa bilen
yktsadyý aragatnaşykda bolany taryhdan mälim. Her bir dowrde medeniýet we
yktsadiýet aragatnaşyklary diňňi propoganda etmekdaki iň golaý usul bolan.
Bundan görünup duruşy ýaly Orta Asiý masihiýlikniň mekany bolan. Gadrly
diňlejiler bugunki söhbetimiz size ýarady diyip umut edýas.